Uczyć się od Południa: Haiti. Laboratorium wolnego świata

Name: Uczyć się od Południa: Haiti. Laboratorium wolnego świata
Start: 2025-11-03T18:00:00+01:00
Location: Księgarnia Karakter

Schedule

Mon, 03 Nov, 2025 at 06:00 pm

UTC+01:00

Location

Księgarnia Karakter | Krakow, MA

Pod koniec XVIII wieku Saint-Domingue było najlepiej prosperującą kolonią – jednym z głównych producentów trzciny cukrowej i kawy. I to właśnie tam w 1791 roku wybuchła pierwsza antykolonialna rewolucja, która nie tylko doprowadziła do zniesienia niewolnictwa i uzyskania przez Haiti niepodległości, ale też stała się wydarzeniem ogniskującym myślenie o nowoczesności.
Jak pisze Susan Buck-Morss w fascynującej książce „Hegel, Haiti i historia uniwersalna”, „Haiti jest w awangardzie historii nowoczesności, ze swoim doświadczeniem nędznej zależności od globalnej ekonomii, walką przeciwko zachodniej polityce ludobójstwa i utworzonymi na postkolonialną i hierarchiczną modłę postkolonialnymi elitami” (przeł. Katarzyna Bojarska). Jej zdaniem bez rewolucji w Haiti nie byłoby filozofii Hegla, który w powstaniu niewolników zobaczył przejaw wolności uniwersalnej.
Zbigniew M. Kowalewski, autor książki „To nie jest kraj dla wolnych ludzi”, odsłania nieznane karty historii haitańskiego powstania, w tym kluczową rolę, jaką odegrali w niej sprowadzeni jako niewolnicy żołnierze z Królestwa Konga – państwa o rozwiniętej strukturze społecznej, w którym toczyły się poważne spory dotyczące kształtu jego ustroju politycznego. Dopisuje też nowy rozdział do dziejów polskiego legionu, który odmówił udziału w walce przeciw powstańcom, wskazując m.in. na wątek solidarności klasowej między tworzącymi legion chłopami a afrykańskimi niewolnikami.
W czasie spotkania porozmawiamy o mniej znanych aspektach haitańskiej rewolucji, a przede wszystkim o tym, jak jej dziedzictwo może inspirować nasze myślenie o historii, antykolonializmie i budowaniu nowych form wspólnot politycznych.
🟣🟠🟣🟠🟣
W rozmowie udział wezmą:
Dr Elżbieta Binczycka-Gacek – asystentka w Instytucie Studiów Międzykulturowych UJ, kulturoznawczyni związana z Critical Heritage Studies Hub oraz Jagiellońskim Centrum Badań Afrykanistycznych. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół Black Studies i studiów postkolonialnych. W swoich badaniach podejmuje zagadnienia dziedzictwa niewolnictwa oraz relacji między rasą a pamięcią kulturową. Prowadziła badania terenowe dotyczące trudnego dziedzictwa transatlantyckiego handlu niewolnikami i muzealizacji plantacji na amerykańskim Południu, niedawno rozpoczęła również badania nad tożsamością postkolonialną i przemianami kulturowymi na Jamajce.
Dr Łukasz Moll - filozof, socjolog, adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Autor książki „Nomadyczna Europa”. Interesuje się krytyką kapitalizmu, teorią społeczną, dobrami wspólnymi i ideą Europy. Losy rewolucji haitańskiej są dla niego interesujące z trzech perspektyw: po pierwsze, badania granic europejskiego uniwersalizmu; po drugie, praktyk maronażu i tworzenia zbiegowskich dóbr wspólnych przeciwko plantacjocenowi; po trzecie, rozważania punktów stycznych i napięć między antykapitalizmem a antyrasizmem.
Przemysław Wielgosz – dziennikarz, wydawca i kurator. Redaktor naczelny polskiej edycji „Le Monde diplomatique” oraz serii książkowych: Biblioteki „Le Monde diplomatique” i Biblioteki Alternatyw Ekonomicznych. W wydawnictwie RM jest redaktorem merytorycznym serii Ludowa Historia Polski. Publikował m.in. w „Wiadomościach Kulturalnych”, „Trybunie”, „Przekroju”, „Piśmie”, „The Guardian”, „Aspen Review” i „Freitag”. Jest m.in. autorem książek „Opium globalizacji” (2004), „Witajcie w cięższych czasach” (2020) oraz „Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić” (2021). Ostatnia z nich była nominowana do Nagrody Literackiej „Nike” 2022. W 2022 roku był kuratorem cykli „Ekonomie przyszłości” w Biennale Warszawa, „Ludowa Historia Polski” w Strefie WolnoSłowej, „Historie ludzi bez historii” w Teatrze Ósmego Dnia oraz „Przeobrażenia. Nienaturalna historia kryzysów środowiskowych”. W 2026 roku w wydawnictwie Karakter ukaże się jego nowa książka „Pogoda dla rewolucjonistów. Jak zmienić świat w czasie katastrofy”.
🟣🟠🟣🟠🟣
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.