Święte arcydzieło. Zwój Tory jako przedmiot i symbol

Name: Święte arcydzieło. Zwój Tory jako przedmiot i symbol
Start: 2025-06-06T09:00:00+02:00
End: 2025-06-06T16:00:00+02:00
Location: Żydowski Instytut Historyczny / Jewish Historical Institute

Schedule

Fri Jun 06 2025 at 09:00 am to 04:00 pm

UTC+02:00

Location

Żydowski Instytut Historyczny / Jewish Historical Institute | Warsaw, MZ

(English below)
Wystawa czasowa w Żydowskim Instytucie Historycznym.
Zwój Tory (rodał) z zapisanym na nim tekstem pięciu pierwszych ksiąg Biblii to najważniejszy przedmiot rytualny judaizmu. Od wieków Żydzi otaczają go szacunkiem i miłością, widząc w nim księgę objawioną Mojżeszowi na Synaju. Rodał służy do publicznego czytania Tory (Pięcioksięgu) w synagodze, ale pełni również trudno uchwytną funkcję symboliczną. Judaizm, inaczej niż chrześcijaństwo, jest niechętny intencjonalnej kontemplacji przedmiotów kultowych. Nie chcąc, by wyznawcy utożsamiali Boga z rzeczami materialnymi, żydowska literatura religijna niemal w ogóle nie wypowiada się na temat symbolicznego znaczenia rodału. Jednocześnie sposoby okrywania i ozdabiania zwoju przechowywanego w synagodze (np. sukienka lub korona na Torę) mają wyraźnie symboliczny charakter. Powstaje dylemat i pytanie, czy zwój Tory jako taki jest „tylko” księgą (szczególnego rodzaju przedmiotem użytkowym), czy może także coś swoim materialnym kształtem przedstawia.
W odpowiedzi na to pytanie wystawa proponuje spojrzeć na zwój Tory jak na swoiste religijne dzieło sztuki. Odwołując się do talmudycznych aluzji, do biblijnych obrazów i metafor, a także do tradycyjnego hebrajskiego nazewnictwa budowy rodału spróbuje uchwycić istotny rys jego symboliki. Pragnąc przybliżyć zwiedzającym, czym jest zwój Tory, skupi się na jego wizualnej obecności w przestrzeni kultury i twórczej wyobraźni. Jego funkcje i symbolikę – w mitycznym, rytualnym i dziejowym kontekście – ukaże głównie przez pryzmat licznych przedstawień w sztuce artystów żydowskich i chrześcijańskich. Przechodząc od mitycznych narodzin zwoju w starożytności do czasów Zagłady, spróbuje unaocznić ciągłość wielowiekowej tradycji oraz pokazać, do czego zdegradowany został podczas II wojny światowej ten piękny i pełen głębokich znaczeń przedmiot. Będzie to prawdopodobnie pierwsza tego rodzaju ekspozycja w historii wystawiennictwa.
Pokazany zostanie obszerny materiał ikonograficzny, m.in.: dzieła sztuki, starodruki, judaika kultowe, ocalałe z Zagłady zwoje Tory oraz przedmioty codziennego użytku wytworzone podczas wojny z wykorzystaniem pergaminu sprofanowanych rodałów. Wystawa oparta będzie na zabytkach ze zbiorów ŻIH, obiektach wypożyczonych z innych instytucji krajowych oraz materiale ikonograficznym pozyskanym z wielu instytucji na świecie. Istotnym elementem ekspozycji będzie artystyczna interpretacja zwoju Tory w postaci nagrań wideo wykonanych przez współczesną polską artystkę we współpracy z kuratorem wystawy.

Kurator wystawy: Michał Krasicki, ŻIH
ENG
The temporary exhibition at the Jewish Historical Institute.
The Torah scroll carrying the text of the first five books of the Hebrew Bible is the most important ritual item in Judaism. For centuries, Jews have handled Torah scrolls with respect and love, seeing in them the scripture revealed to Moses on Mount Sinai. The scroll is used for public reading of the Torah (Pentateuch) at the synagogue, but it also performs quite an elusive symbolic function. As opposed to Christianity, Judaism disapproves of intentional worship of cult objects. Wishing to discourage believers from associating God with the material realm, Jewish religious writings hardly ever mention the symbolic message of the Torah scroll. And yet, the covers and decorations adorning the scrolls stored in synagogues (e.g. special Torah mantles or crowns) have a clear symbolic character. A question arises: is a Torah scroll “just” a book (a particular type of utilitarian object), or do its physical attributes represent something deeper?
To answer this conundrum, our exhibition offers a different perspective, asking the visitors to look at the Torah scroll as a unique religious artwork. By referring to Talmudic allusions, Biblical imagery and metaphors, as well as traditional Hebrew names given to individual parts of the scroll, we will seek to pinpoint the essence of the item’s symbolic message. We will try to explain the significance of the Torah scroll by focusing on its visual representations in the realm of culture and creativity. We will discuss its functions and symbolism – in the mythical, ritual, and historical context – primarily through the prism of its images created in numerous artworks, both by Jewish and Christian artists. With a narrative spanning the mythical ancient origins of the scroll all the way to the times of the Holocaust, we will seek to shed light on the continuity of its centuries-long tradition and show how this beautiful item imbued with deep meaning was completely degraded during World War II. Our exhibition will probably be the first of its kind in museum history.
The exhibition will feature extensive iconographic materials, including artworks, old prints, ritual Judaica, Torah scrolls which survived the Holocaust, and objects of everyday use made during the war with pieces of parchment from profaned scrolls. The bulk of the exhibits will come from the JHI collection, accompanied by objects leased from other Polish institutions and iconographic materials sourced from all around the world. An important element of the exhibition will be an artistic interpretation of the Torah scroll in the form of video recordings produced by a contemporary Polish artist in cooperation with the exhibition curator.
Exhibition curator: Michał Krasicki, JHI