Formy obecności. Sztuka Łemków/Rusinów Karpackich | Nowa wystawa czasowa

Name: Formy obecności. Sztuka Łemków/Rusinów Karpackich | Nowa wystawa czasowa
Start: 2026-01-17T11:00:00+01:00
Location: ul. Kredytowa 1, 00-056 Warsaw, Poland

Schedule

Sat, 17 Jan, 2026 at 11:00 am

UTC+01:00

Location

ul. Kredytowa 1, 00-056 Warsaw, Poland | Warsaw, MZ

Formy obecności. Sztuka Łemków/Rusinów Karpackich
🗓 17.01 — 30.06.2026 r.
📍 Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie (ul. Kredytowa 1)
⎯⎯⎯
„Formy obecności. Sztuka Łemków/Rusinów Karpackich” to pierwsza w historii tak szeroka prezentacja dorobku artystycznego tej karpackiej społeczności. Obejmuje twórców uznanych, takich jak Andy Warhol, Epifaniusz Drowniak (Nikifor) czy Jerzy Nowosielski, oraz artystki i artystów funkcjonujących dotąd poza głównym nurtem.
Łemkowie, zwani także Rusinami Karpackimi, to grupa etniczna od stuleci zamieszkująca zarówno północne, jak i południowe stoki głównego grzbietu Karpat. Wystawa przywraca widzialność ich twórczości, która przez lata pozostawała na marginesie dominujących narracji o sztuce europejskiej. Udowadnia, że sztuka Łemków/Rusinów Karpackich nie jest folklorystyczną ciekawostką, lecz żywą, autonomiczną i wielowymiarową częścią kultury – zdolną do prowadzenia dialogu zarówno z duchowym dziedzictwem Karpat, jak i ze współczesną estetyką.
Istotnym tłem tej historii są doświadczenia przymusowych migracji, asymilacji, obozu w Talerhofie oraz akcji „Wisła”. Pamięć o tych traumatycznych wydarzeniach powraca w pracach artystek i artystów oraz w przedmiotach codziennego użytku pochodzących z łemkowskich/rusińskich domów. W przestrzeni wystawy stają się one żywymi świadkami historii oraz znakami trwania wspólnoty, która – mimo rozproszenia – potrafiła zachować swój język, tożsamość i pamięć.
Ekspozycja obejmuje szeroki geograficzny kontekst – od Polski, Słowacji, Węgier i Serbii, przez Czechy, Rumunię, Ukrainę i Chorwację, po diasporę w Stanach Zjednoczonych. W tym świetle słynne słowa Andy’ego Warhola „I’m from nowhere” nabierają nowego sensu: mówią o tożsamości, która potrafi trwać ponad granicami i zmieniającymi się miejscami.
Wystawa czasowa „Formy obecności. Sztuka Łemków/Rusinów Karpackich” przełamuje wieloletnią ciszę i ujawnia wykluczenia obecne w historii instytucjonalnego oglądu sztuki. Przywracając głos tym, którym przez dekady go odmawiano, pokazuje, że dziedzictwo Łemków/Rusinów Karpackich nie tyle powraca, ile konsekwentnie trwa – mimo prób jego unieważnienia i asymilacji – jako żywy element współczesnej kultury.
⎯⎯⎯
Artystki i artyści:
Milan Bandurčin, Alexandra Bodnarchuk, Jozef Bokšaj, Julia Chomka, Mikulaš Dic, Orest Dubay, Epifaniusz Drowniak (Nikifor), Laura Dyczko, Vojtech Erdélyi, Mykołaj Fedak, Atanaz Fedinecz, Stefan Hapak, Darjan Hardi, Aleksandra Hryńczuk, A. Jachimówna, Maria Janko, Bogdan Kareł, Andrej Andrejevič Kocka, Julijan Kolesar, Andryj Kopcza, Juraj Kresila, Piotr Krynicki, Teodor Kuziak, Jan Łabowski, Maria Maciejczyk, Justyna Maksymczak, Olena Mandićova, Jozef Miklošík, Dezider Milly, Július Muška, Jan Mychalak, Dorota Nieznalska, Jerzy Nowosielski, Mychajlo Orysyk, Anna Pałyńska, Anna Pec, Grzegorz Pecuch, Paraska Płytka-Horytstvit, Aleksandra Polańska-Hryńczuk, Anna Pyszniak, Michal Rebej, Władysław Rewak, Iwan Rusenko, Ivan Šafranko, Michal Sirik, Dmytro Solynko, Andryj Suchorski, Katarzyna Szweda, Joanna Śpiak-Jadłosz, Stefan Telep, Kamila Trochanowska, Mirosław Trochanowski, Tyrsus Wenhrynowicz, Julia Warhola, Andy Warhol, Dawid Zdobylak.
Kurator: dr Michał Szymko.
Patroni medialni: Polityka, Polskie Radio Dwójka, TVP Kultura, Magazyn Szum, Mint Magazine, Radio Lem FM, Radio Lemko, ELLE Polska.
Grafika: Beata Śliwińska.
W pierwszej grafice użyto obrazu D. Millego, „Podwieczór” (Galeria Orawska). W drugiej stworzono kolaż na podstawie obrazów Dawida Zdobylaka.