Czy karykatura jest sztuką męską? Karykaturzystki dawniej i dziś - konferencja naukowa
Schedule
Thu, 28 May, 2026 at 09:00 am to Fri, 29 May, 2026 at 06:00 pm
UTC+02:00Location
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego | Warsaw, MZ
Advertisement
𝘾𝙯𝙮 𝙠𝙖𝙧𝙮𝙠𝙖𝙩𝙪𝙧𝙖 𝙟𝙚𝙨𝙩 𝙨𝙯𝙩𝙪𝙠𝙖̨ 𝙢𝙚̨𝙨𝙠𝙖̨? 𝙆𝙖𝙧𝙮𝙠𝙖𝙩𝙪𝙧𝙯𝙮𝙨𝙩𝙠𝙞 𝙙𝙖𝙬𝙣𝙞𝙚𝙟 𝙞 𝙙𝙯𝙞𝙨́interdyscyplinarna konferencja naukowa
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie
📅 28–29 maja 2026
Zgłoszenia do 28 lutego 2026
„Karykatura jest sztuką męską. Kobieta posługuje się nią rzadko, zarówno w plastyce, jak i w literaturze. Oprócz Stryjeńskiej, Berezowskiej i Magdaleny Samozwaniec nie widzę u nas kobiet, które by uprawiały ten sposób komunikowania swych spostrzeżeń o życiu”.
Tymi słowami Nela Samotyhowa, historyczka i krytyczka sztuki, zakończyła recenzję z Pierwszego Salonu Karykaturzystów Polskich, zorganizowanego w 1928 roku w Warszawie. Konstatacja krytyczki odzwierciedlała ówczesny stan wiedzy na temat działalności kobiet w tym zakresie. Dzisiaj wiadomo, że pierwsze artystki-amatorki odnotowane w dotychczasowych źródłach i opracowaniach, które wykazywały zainteresowanie twórczością w zakresie karykatury i satyry rysunkowej, działały na ziemiach polskich pod koniec osiemnastego wieku. W dziewiętnastym stuleciu pojawiły się kolejne rysowniczki-karykaturzystki oraz pierwsze artystki podejmujące współpracę z prasą o charakterze satyryczno-humorystycznym. Na dwudziesty wiek przypadł natomiast wysyp talentów kobiet zainteresowanych obiema dziedzinami. Dla zdecydowanej większości, karykatura była działalnością poboczna. Tylko niektóre z nich, jak Maja Berezowska czy Anna Gosławska-Lipińska pseud. Ha-Ga, traktowały ją jako główną przestrzeń poszukiwań artystycznych. Wiele artystek łączyło karykaturę z twórczością w zakresie ilustracji oraz projektowania graficznego okładek i plakatów. Współczesne rysowniczki kontynuują te tradycje, łącząc klasyczne techniki z nowymi mediami oraz różne dziedziny twórczości, a swoje prace coraz częściej prezentują w Internecie, korzystając z mediów społecznościowych i platform artystycznych.
Pomimo niewątpliwej obecności w świecie sztuki i mediów, twórczość karykaturzystek jest notorycznie marginalizowana. Celem konferencji jest refleksja nad działalnością kobiet tworzących karykatury i satyrę rysunkową od czasów najdawniejszych po współczesność: przywrócenie głosu artystkom, badanie ich strategii artystycznych i sposobów, w jakie wykorzystywały i wykorzystują humor, ironię i deformację obrazu do krytyki społecznych ról, władzy, patriarchatu czy stereotypów płciowych.
Główne pytanie, to kwestia „męskości” przypisywanej karykaturze. W jakiej mierze odpowiada to „męskości” przypisywanej przez wieki sztuce? Czy proces obalania wykluczenia genderowego w sztuce wysokiej działa jeszcze bardziej ospale w odniesieniu do tego szczególnego przypadku sztuki niskiej, jaką jest karykatura? Czy twórczość internetowa pozwala na przekroczenie bariery płci?
Choć konferencja koncentruje się na Polkach, referaty na temat karykaturzystek z innych krajów, stawiające pytanie o źródła ich wykluczenia, są mile widziane. Zachęcamy badaczki i badaczy różnych dyscyplin – historii sztuki, historii, medioznawstwa, kulturoznawstwa, socjologii, gender studies, historii prasy i komunikacji wizualnej – do nadsyłania propozycji referatów.
Proponowane obszary badawcze:
✅Strategie wizualne karykatury w twórczości rysowniczek: specyfika kreski, deformacji i narracji wizualnej w twórczości kobiet; język karykatury w innych dziedzinach twórczości artystek-karykaturzystek, m.in. ilustracji, projektowaniu okładek i plakatów.
✅Karykatura a gender: strategie żartu, ironii i subwersji w przedstawianiu płci i ról społecznych w rysunkach tworzonych przez kobiety.
✅Humor i feminizm: satyra jako narzędzie emancypacji, krytyki władzy i patriarchatu.
✅Media i prasa: rola kobiet-karykaturzystek w prasie satyrycznej, alternatywnej i internetowej.
✅Transnarodowe perspektywy: kobiety karykaturzystki w różnych krajach i kulturach, porównania międzykulturowe.
✅Karykatura cyfrowa i media społecznościowe: współczesne artystki w sieci, memy i nowoczesne formy satyry wizualnej.
✅Cenzura i autocenzura: ograniczenia wolności artystycznej i strategie przetrwania w męskocentrycznych środowiskach.
✅Karykatura a tożsamość: tematy rasy, klasy, orientacji seksualnej i pochodzenia etnicznego w twórczości kobiet.
✅Recepcja i krytyka: jak kobiece karykatury są odbierane przez publiczność i krytyków.
Jesteśmy otwarci także na inne propozycje, które swym zakresem będą obejmowały temat konferencji.
ℹ️WAŻNE!ℹ️
Zgłoszenia:
Osoby zainteresowane konferencją prosimy o przesłanie abstraktu (do 300 słów) oraz biogramu wraz ze stopniem/tytułem naukowym i afiliacją (do 150 słów) do 28 lutego 2026 r. na adres: [email protected]
Informacja o przyjęciu referatu zostanie przesłana do 23 marca 2026 r.
Udział w konferencji jest bezpłatny. Organizatorzy nie pokrywają kosztów podróży i noclegów.
Język konferencji: polski
▶︎Rada naukowa konferencji:
▪︎ prof. dr hab. Agata Jakubowska, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
▪︎ dr hab. Iwona Luba prof. UW, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
▪︎ dr hab. Dobrochna Kałwa, Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego
▪︎ dr Piotr Kułak, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
▪︎ dr Agnieszka Morawińska
▪︎ dr Katarzyna Murawska-Muthesius, Birkbeck, University of London
▪︎ dr Paweł Płoski, Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie
▪︎ dr Karolina Prymlewicz, Muzeum Narodowe w Warszawie
▶︎Komitet organizacyjny:
▪︎ dr Piotr Kułak, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
▪︎ Agnieszka Goluch, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
▪︎ Maria Muszkowska, Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie
▪︎ Paulina Pilcicka, Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie
Organizatorzy:
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego
Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie
Advertisement
Where is it happening?
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, Euronet, 00-332 Śródmieście, Polska, Warsaw, PolandEvent Location & Nearby Stays:
Know what’s Happening Next — before everyone else does.
